Chân Vòng Kiềng Ở Trẻ Không Còn Là Nỗi Lo – Cách Điều Chỉnh An Toàn Ngay Từ Nhỏ

1. Chân vòng kiềng là gì?

• Chân vòng kiềng (tiếng Anh: bow legs, tên y học: genu varum) là tình trạng hai chân cong ra ngoài khi đứng thẳng, khiến đầu gối không chạm vào nhau dù bàn chân đã khép sát. Đây là hiện tượng khá phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong giai đoạn mới biết đi. Tuy nhiên, nếu không phát hiện sớm và xử lý kịp thời, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và vận động của trẻ về lâu dài.

2. Khi nào là bình thường? Khi nào là bệnh lý? 

• Trong 6–18 tháng đầu đời, chân vòng kiềng có thể là sinh lý do vị trí thai nhi trong bụng mẹ.

• Sau 2 tuổi, chân trẻ thường tự điều chỉnh thẳng dần khi phát triển, nếu không cải thiện → có nguy cơ là chân vòng kiềng bệnh lý.

3. Nguyên nhân gây chân vòng kiềng

3.1 Chân vòng kiềng sinh lý : 

• Do tư thế bào thai (gập gối) → xương cong tự nhiên.

• Thường tự điều chỉnh đến khi trẻ 2–3 tuổi.

3.2 Chân vòng kiềng bệnh lý : 

• Thiếu vitamin D (còi xương): Khi cơ thể không đủ vitamin D, canxi hoặc photpho, xương trẻ mềm, dễ bị cong khi chịu tải trọng.

• Bệnh Blount: Là một rối loạn phát triển ở xương chày, làm xương cong ra ngoài và thường xảy ra ở trẻ béo phì.

• Dậy thì sớm: xương phát triển lệch do tăng trưởng nhanh bất thường.

• Rối loạn phát triển xương: như bệnh Blount – rối loạn sụn đầu xương chày.

• Di truyền: gia đình có tiền sử dị dạng xương.

• Thói quen đi đứng sớm hoặc sai cách: Tập đi quá sớm hoặc sử dụng xe đẩy, xe tập đi không đúng cách có thể làm xương bị ảnh hưởng..

4. Dấu hiệu nhận biết chân vòng kiềng : 

• Khi đứng thẳng, hai đầu gối trẻ không chạm vào nhau, dù mắt cá chân chạm.

• Khoảng cách giữa hai gối có thể đo được, thường > 6cm là bất thường sau 2 tuổi.

• Dáng đi khập khiễng, chân vòng cung, dễ vấp ngã.

• Mỏi chân, đau khớp, nhất là khi vận động nhiều (ở trẻ lớn).

• Một số trường hợp có khác biệt chiều dài hai chân.

5. Chẩn đoán bệnh và điều trị : 

5. 1 Chẩn đoán bệnh : 

• Khám lâm sàng bởi bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình hoặc nhi khoa.

• Chụp X-quang hai chân: để đo góc biến dạng xương.

• Xét nghiệm máu: kiểm tra nồng độ canxi, photpho, vitamin D nếu nghi còi xương.

• Đánh giá phát triển thể chất tổng quát của trẻ.

5.2 Điều trị : 

5.2.1. Điều trị bảo tồn (trẻ <3 tuổi)

• Nẹp chỉnh hình (KAFO, brace) sử dụng liên tục 23 giờ/ngày

• Bổ sung Vitamin D/canxi nếu có còi xương .

• Giảm cân nếu trẻ thừa cân để giảm áp lực xương .

• Vật lý trị liệu giúp tăng cường cơ đùi/hông, cải thiện dáng đi .

5.2.2. Can thiệp ngoại khoa (khi >3 tuổi hoặc không cải thiện)

• Guided-growth (nẹp tạm qua mâm sụn) giúp điều chỉnh xương nhẹ nhàng

• Cắt xương chỉnh trục (Guided-growt): áp dụng cho trẻ lớn, biến dạng nặng

6. Cách phòng ngừa chân vòng kiềng ở trẻ

• Không tập đi quá sớm (trước 10 tháng tuổi).

• Không cho trẻ đứng/ngồi lâu khi hệ xương chưa phát triển đủ cứng cáp.

• Tắm nắng sáng sớm, bổ sung vitamin D đúng liều từ nhỏ.

• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất: sữa, trứng, cá hồi, rau xanh, đậu…

• Khuyến khích trẻ chơi các hoạt động ngoài trời nhẹ nhàng, không dùng xe tập đi quá sớm.