Rối loạn lo âu – Căn bệnh thời đại mà bạn tưởng chỉ là stress nhẹ

1. Rối loạn lo âu là gì ? 

• Rối loạn lo âu (Anxiety Disorder) không phải là cảm giác hồi hộp thông thường. Đây là một tình trạng tâm lý đặc trưng bởi sự lo lắng quá mức, kéo dài và khó kiểm soát, ảnh hưởng đến cả thể chất và tinh thần người bệnh.
• Người mắc rối loạn lo âu thường nhìn mọi tình huống theo chiều hướng tiêu cực, liên tục “nghĩ quá nhiều”, và không thể ngừng cảm giác sợ hãi dù không có mối đe dọa thực tế nào xảy ra.

2. Dấu hiệu của Rối loạn lo âu ? 

Những triệu chứng thầm lặng Rất nhiều người sống với rối loạn lo âu mà không hề biết, vì triệu chứng có thể mơ hồ và dễ nhầm lẫn với mệt mỏi hay stress thông thường. Một số dấu hiệu cảnh báo bạn cần chú ý:

• Căng thẳng, lo lắng quá mức: Đây là triệu chứng điển hình của chứng rối loạn lo âu, ảnh hưởng đến cảm xúc của chính người bệnh và những người xung quanh;
• Đứng ngồi không yên: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất khi người bệnh bị căng thẳng và lo âu quá mức. Bệnh nhân sẽ không giữ được bình tĩnh, nói nhiều, đi lại liên tục, não bộ không thể suy nghĩ được;
• Khả năng tập trung kém: Căng thẳng kéo dài sẽ gây mất khả năng tập trung. Trong trường hợp nặng, căng thẳng và lo lắng quá mức có thể gây suy giảm trí nhớ;
• Cảm thấy sợ hãi vô lý: Người bệnh sẽ thường xuyên có cảm giác sợ hãi nhưng không rõ nguyên nhân gây sợ là gì, sợ hãi lâu ngày có thể trở thành một vấn đề tâm lý cực kỳ nghiêm trọng như ám ảnh. Thông thường, người bệnh không phát hiện triệu chứng này đến khi đối mặt với tình huống cụ thể và không có khả năng khắc phục được nỗi sợ hãi;
• Tim đập nhanh, mạnh, hít thở không sâu, thở gấp, run tay, run chân, ra mồ hôi nhiều, tê buốt tay, chân, đi tiểu nhiều lần;
• Cảm thấy mệt mỏi, uể oải, đau mỏi toàn thân.
• Choáng váng, đau đầu kéo dài, buồn nôn: Các triệu chứng này xuất hiện nhiều và kéo dài sẽ làm giảm tự tin trong giao tiếp, cản trở công việc và quan hệ trong xã hội
• Rối loạn tiêu hóa, thay đổi khẩu vị, tăng hoặc sụt cân: Khi tinh thần và cảm xúc thay đổi sẽ làm thay đổi khẩu vị. Rối loạn lo âu, căng thẳng kéo dài sẽ ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của cơ thể. Một số người bệnh có thể bị tăng cân một cách không kiểm soát, trong khi đó, số khác lại bị sụt cân;
• Rối loạn giấc ngủ: Do căng thẳng, lo lắng kéo dài, người bệnh sẽ liên tục thấy buồn ngủ hoặc thiếu ngủ. Tình trạng này để lâu cũng tác động lại đến sức khỏe về mặt thể chất lẫn tinh thần, khiến tâm lý không ổn định;
• Cảm thấy nghi ngờ bản thân: Đây cũng là một trong những triệu chứng rối loạn lo âu gây ra. Người bệnh thường tự đặt ra nhiều câu hỏi nghi vấn với chính bản thân và tình huống xung quanh. Tình trạng này kéo dài sẽ khiến người bệnh cảm thấy thiếu tự tin vào chính bản thân.

3. Các loại rối loạn lo âu thường gặp như: 

• Chứng sợ không gian rộng: Bạn sợ hãi và thường tránh những nơi hoặc tình huống có thể khiến bạn hoảng sợ hoặc như bị mắc kẹt, bất lực và xấu hổ.
• Lo âu liên quan đến bệnh lý nội khoa: Các vấn đề lo lắng do nguyên nhân vấn đề bệnh thể chất gây ra.
• Rối loạn lo âu lan toả: Lo lắng dai dẳng và quá mức về các hoạt động hay sự kiện hay cả là những vấn đề bình thường, thường ngày. Sự lo lắng có khi không tương ứng với hoàn cảnh thực tế.
• Rối loạn hoảng sợ: Có sự lặp lại của 1 đợt lo lắng, sợ hãi hoặc kinh hoàng xảy ra đột ngột đạt đến đỉnh điểm trong vòng vài phút. Bạn cảm giác như sắp có tại hoạ, khó thở, đau ngực hay hồi hộp trống ngực. Những cơn hoảng loạn này có thể làm lo lắng xảy ra lần nữa hoặc tránh né những tình huống đã xảy ra.
• Câm chọn lọc: Trẻ em liên tục không nói được trong tình huống nhất định, chẳng hạn như ở trường, nhưng trẻ có thể nói chuyện bình thường trong các tình huống khác chẳng hạn như khi ở nhà với người thân trong gia đình.
• Rối loạn lo âu chia ly: Là sự lo lắng quá mức so với mốc tuổi phát triển của trẻ và liên quan đến việc xa ba mẹ.
• Rối loạn lo âu xã hội: Liên quan đến việc lo lắng quá mức, sợ hãi và lẫn tránh 1 tình huống xã hội nhất định do cảm giác xấu hổ, tự ti và lo lắng về việc bị phán xét hoặc nhìn nhận tiêu cực.
• Chứng ám ảnh đặc hiệu: Là nỗi lo lắng dữ dội khi tiếp xúc với 1 người hay 1 tình huống cụ thể và mong muốn tránh xa nó. Ám ảnh sợ gây ra cơn hoảng loạn ở 1 số người.
• Rối loạn lo âu cho chất gây nghiện: Triệu chứng lo lắng hoặc hoảng loạn dữu dội khi sử dụng sai thuốc hay uống 1 số loại thuốc hoặc tiếp xúc độc chất hoặc hội chứng cai thuốc.
• Rối loạn lo âu đặc hiệu khác hoặc rối loạn lo âu không đặc hiệu: Không đáp ứng với các loại rối loạn lo âu kể trên nhưng nghiêm trọng gây đau khổ và phá hoại người đó.

4. Nguyên nhân rối loạn lo âu : 

Thật khó để xác định nguyên nhân gây rối loạn lo âu, nhưng có một số yếu tố nguy cơ dễ khiến một cá nhân mắc rối loạn lo âu hơn người khác.

• Do di truyền: Rối loạn lo âu cũng có yếu tố di truyền. Các nhà nghiên cứu tại Mỹ đã chỉ ra, cha mẹ hoặc những người thân trong gia đình có tiền sử mắc phải bệnh về tâm lý thì con cái sẽ có nguy cao cơ gặp phải bệnh này.
• Yếu tố tâm lý: Sang chấn tâm lý ở thuở nhỏ, nét tính cách dễ lo âu…
• Yếu tố môi trường, xã hội: stress kéo dài, những căng thẳng từ trong gia đình, môi trường sống, môi trường làm việc…
• Các yếu tố sinh hóa thần kinh

5. Phương pháp chuẩn đoán và điều trị Rối loạn lo âu 

5.1 Các phương pháp cận lâm sàng và chẩn đoán bệnh rối loạn lo âu : 

• Một lần khám kiểm tra duy nhất không thể chẩn đoán chính xác rối loạn lo âu. Thay vào đó, chẩn đoán rối loạn lo âu đòi hỏi một quá trình khám sức khỏe, kiểm tra sức khỏe tâm thần và bảng câu hỏi tâm lý.

• Các bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe, bao gồm xét nghiệm máu hoặc nước tiểu để loại trừ các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn có thể góp phần gây ra các triệu chứng hiện tại của bạn.

• Một số bài kiểm tra và thang điểm lo lắng cũng được sử dụng để giúp bác sĩ đánh giá mức độ lo lắng mà bạn đang gặp phải.

5.2 Các phương pháp điều trị bệnh rối loạn lo âu : 

5.2.1 Tự điều trị 

Người bệnh có thể tự điều trị rối loạn lo âu tại nhà mà không cần giám sát lâm sàng. Tuy nhiên, điều này có thể không hiệu quả đối với những người mắc bệnh rối loạn lo âu nghiêm trọng hoặc kéo dài. Một số bài tập và thực hành để giúp người bệnh đối phó với chứng rối loạn lo âu nhẹ, bao gồm:

• Kiểm soát căng thẳng;
• Luyện thư giãn;
• Tham gia các nhóm hỗ trợ cộng đồng;
• Tập thể dục.

5.2.2 Tư vấn tâm lý : 

• Một phương pháp tiêu chuẩn để điều trị rối loạn lo âu là tư vấn tâm lý. Bao gồm liệu pháp nhận thức hành vi, liệu pháp tâm lý hoặc kết hợp các liệu pháp. Liệu pháp nhận thức hành vi là một loại trị liệu tâm lý nhằm mục đích nhận biết và thay đổi các kiểu suy nghĩ có hại hình thành nên nền tảng của cảm giác lo lắng và rắc rối.

5.2.3 Thuốc : 

Người bệnh có thể được hỗ trợ kiểm soát rối loạn lo âu bằng một số loại thuốc. Các loại thuốc có thể kiểm soát một số triệu chứng về thể chất và tinh thần bao gồm thuốc chống trầm cảm, thuốc benzodiazepin và thuốc chống trầm cảm ba vòng. Một số loại thuốc bổ sung khác mà người bệnh có thể được chỉ định sử dụng để điều trị bao gồm:

• Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs);
• Thuốc chẹn beta;
• Thuốc buspirone.

6 Xây dựng chế độ sinh hoạt phòng ngừa rối loạn lo âu : 

6.1 Chế độ sinh hoạt 

• Tập thể dục thường xuyên: Tập luyện thể dục giúp giảm căng thẳng và tăng cường sức khỏe tâm lý. Nó giúp sản xuất các chất hóa học trong não như endorphin và serotonin, giúp cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.
• Hạn chế hút thuốc lá, cà phê, rượu và các chất kích thích khác: Các chất kích thích có thể làm tăng tình trạng lo âu, do đó hạn chế tiêu thụ các chất này có thể giúp giảm các triệu chứng của rối loạn lo âu.
• Tập các động tác giúp giảm căng thẳng: Các kỹ năng giảm căng thẳng như yoga, thiền, hoặc các kỹ thuật hít thở có thể giúp giảm căng thẳng và giúp tâm trạng ổn định hơn. Bạn có thể tham khảo các bài tập thiền giúp giảm stress.
• Quản lý căng thẳng: Học cách quản lý căng thẳng bằng cách quản lý thời gian, tránh các tình huống gây áp lực, và tìm cách giải tỏa căng thẳng như chơi thể thao, đọc sách, xem phim hoặc đi dạo bộ.
• Hỗ trợ tâm lý: Nếu các triệu chứng của rối loạn lo âu gây ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ tâm lý từ các chuyên gia, như tâm lý học hoặc nhà tư vấn tâm lý. Họ có thể giúp bạn tìm ra các kỹ thuật giảm căng thẳng và cải thiện tình trạng của bạn.

6.2 Chế độ dinh dưỡng : 

• Ăn thực phẩm giàu chất xơ: Thực phẩm giàu chất xơ như rau củ, trái cây, hạt và ngũ cốc giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, giảm độc tố trong cơ thể và giúp duy trì sự cân bằng hóa học trong cơ thể.
• Tăng cường ăn thực phẩm giàu chất chống oxy hóa: Chất chống oxy hóa như Vitamin C, E và beta-carotene có thể giúp giảm việc tổn thương tế bào và giúp giảm các triệu chứng của rối loạn lo âu.
• Tránh ăn các loại thức ăn có chứa nhiều đường và caffeine: Các chất kích thích như đường và caffeine có thể làm tăng tình trạng lo âu, do đó,tránh ăn các loại thức ăn có chứa nhiều đường và caffeine có thể giúp giảm các triệu chứng của rối loạn lo âu.
• Tăng cường ăn thực phẩm giàu Omega-3: Omega-3 là một chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe tâm lý. Các nguồn giàu Omega-3 bao gồm cá hồi, cá mòi, hạt lanh và dầu cá.
• Giảm thiểu việc ăn thức ăn nhanh và ăn đồ chiên rán: Việc ăn thức ăn nhanh và ăn đồ chiên rán có thể làm tăng tình trạng lo âu. Hãy chọn các loại thức ăn tươi ngon và nấu chế biến chúng bằng các phương pháp nấu chín, hấp hoặc nướng.