Nhầm lẫn nguy hiểm: Phân biệt sốt mò và sốt xuất huyết để điều trị đúng

1. Tổng Quan Về Bệnh Sốt Mò

Sốt mò (Scrub Typhus) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Orientia tsutsugamushi gây ra. Đây là một căn bệnh phổ biến tại các khu vực nông thôn, miền núi, và những nơi có nhiều cây cỏ, bụi rậm ở Việt Nam và khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.

Mặc dù triệu chứng ban đầu của Sốt mò thường bị nhầm lẫn với các bệnh sốt virus khác (như Sốt xuất huyết), nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.

2. Tác Nhân Gây Bệnh và Đường Lây Truyền

2.1. Tác Nhân Gây Bệnh

Sốt mò được gây ra bởi vi khuẩn Orientia tsutsugamushi. Vi khuẩn này sống ký sinh trong các loài gặm nhấm (chuột) và được truyền sang người thông qua vật chủ trung gian.

2.2. Đường Lây Truyền

Bệnh không lây trực tiếp từ người sang người. Con đường lây truyền duy nhất là qua vết đốt của ấu trùng mò (mites) bị nhiễm bệnh.

• Vật chủ trung gian: Ấu trùng mò (Larval mites).

• Môi trường nguy cơ: Ấu trùng mò thường sống trong cỏ dại, bụi rậm, ven sông suối, nương rẫy và các khu vực có đất ẩm.

• Cách lây nhiễm: Khi người đi làm nương rẫy, đi rừng, hoặc tiếp xúc với khu vực đất có bụi rậm, ấu trùng mò sẽ bám vào da và đốt, truyền vi khuẩn vào cơ thể.

3. Triệu Chứng và Dấu Hiệu Đặc Trưng

Thời gian ủ bệnh của Sốt mò thường kéo dài từ 6 đến 21 ngày (trung bình 10-12 ngày). Triệu chứng bệnh diễn ra qua các giai đoạn:

3.1. Giai đoạn Khởi phát

• Sốt: Sốt cao đột ngột, liên tục, nhiệt độ có thể lên tới 39.5∘C−40∘C.

• Toàn thân: Đau đầu, đau mỏi cơ, mệt mỏi, chán ăn.

3.2. Dấu hiệu Đặc Trưng (Vết loét)

Đây là dấu hiệu quan trọng nhất giúp phân biệt Sốt mò với các bệnh sốt khác:

• Vết loét (Eschar): Khoảng 50-80% bệnh nhân có thể tìm thấy một vết loét tại vị trí ấu trùng mò đốt. Vết loét này có hình tròn hoặc bầu dục, kích thước 0.5−2 cm, không đau, ban đầu là nốt sẩn, sau đó đóng vảy màu đen hoặc nâu.

• Vị trí: Vết loét thường nằm ở những vùng da mềm, kín đáo như bẹn, nách, cổ, bụng, hoặc vùng sinh dục – những nơi quần áo hoặc dây thắt lưng che phủ.

3.3. Các Triệu chứng Khác

• Hạch: Hạch sưng to tại khu vực gần vết loét (hạch khu vực), hoặc hạch toàn thân. Hạch thường không đau.

• Phát ban: Phát ban dạng sẩn màu đỏ, thường xuất hiện vào cuối tuần đầu tiên của bệnh, lan từ thân ra tứ chi.

• Tổn thương cơ quan: Trong trường hợp nặng, bệnh nhân có thể có các biểu hiện của viêm phổi, viêm phế quản, hoặc các rối loạn thần kinh.

4. Phân biệt Sốt Mò và Sốt Xuất Huyết 

5. Nguy Cơ và Biến Chứng

Nếu không được chẩn đoán và điều trị bằng kháng sinh phù hợp, Sốt mò có thể dẫn đến các biến chứng nặng như:

1. Viêm cơ tim, suy tuần hoàn: Gây nguy hiểm đến tính mạng.

2. Viêm phổi, viêm phế quản: Dẫn đến suy hô hấp.

3. Viêm màng não, viêm não: Gây rối loạn ý thức, co giật.

4. Hội chứng suy đa phủ tạng: Là biến chứng nặng nhất.

6. Biện Pháp Phòng Ngừa Chủ Động

Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh Sốt mò, cần thực hiện các biện pháp sau, đặc biệt khi đi vào khu vực có nguy cơ cao (rừng, nương rẫy, bụi rậm):

• Che chắn cơ thể: Mặc quần áo dài tay, đi ủng, mang găng tay khi làm việc hoặc đi qua khu vực bụi rậm.

• Sử dụng hóa chất xua côn trùng: Bôi thuốc xua côn trùng lên da và tẩm vào quần áo, chăn màn.

• Vệ sinh môi trường: Phát quang bụi rậm, dọn dẹp cỏ dại xung quanh nhà ở và nơi làm việc để loại bỏ môi trường sống của mò.

• Tránh tiếp xúc trực tiếp: Không ngồi, nằm trực tiếp lên cỏ, đất ẩm, hoặc các vật liệu phế thải.

• Tắm rửa sạch sẽ: Sau khi tiếp xúc với môi trường có nguy cơ, cần tắm rửa sạch sẽ và thay quần áo ngay.