Mất ngủ ở người trẻ và tác hại tìm ẩn

Mất ngủ ở người trẻ là tình trạng những người trẻ tuổi khó hoặc không thể đi vào giấc ngủ, khó duy trì giấc ngủ sâu, dễ bị thức giấc nửa chừng hoặc thức dậy quá sớm và không thể ngủ trở lại. Mất ngủ không chỉ diễn ra trong một vài đêm mà có thể kéo dài, gây ra sự mệt mỏi, giảm tập trung, giảm hiệu suất làm việc, dẫn đến nhiều hậu quả khác về mặt tinh thần và khiến sức khỏe bị ảnh hưởng.

1. Nguyên nhân gây mất ngủ ?? 

1.1 Áp lực công việc, học tập :Trong thời hiện đại, áp lực học tập và công việc có thể trở thành nguyên nhân gây ra tình trạng mất ngủ ở người trẻ tuổi. Người trẻ phải đối mặt với các áp lực như:
 

• Áp lực thi cử: Đối với học sinh, sinh viên, áp lực từ những kỳ thi, bài kiểm tra, dự án… gây ra tình trạng căng thẳng. Việc ôn tập đến tận đêm khuya, thức dậy sớm để học bài trong thời gian dài sẽ làm giảm thời gian ngủ cần thiết.
• Yêu cầu công việc cao: Người trẻ tuổi có thể đối mặt với áp lực công việc, phải cố gắng hoàn thành công việc tốt và nhanh chóng. Đôi khi, nhiều người trẻ phải làm việc ngoài giờ để đáp ứng mục tiêu và kỳ vọng của cấp trên. Những người trẻ tuổi vừa học vừa làm sẽ gặp nhiều áp lực hơn và có nguy cơ mất ngủ cao hơn.
• Áp lực về cuộc sống, tương lai: Người trẻ tuổi thường lo lắng về tương lai của mình, băn khoăn liệu bản thân có thể tìm được một công việc, vị trí, sự nghiệp tốt hay không.làm sao thăng tiến nhanh trong sự nghiệp, có thu nhập tốt, ổn định cuộc sống cũng có thể trở thành áp lực thường trực ở nhiều người trẻ, góp phần là nguyên nhân gây mất ngủ ở người trẻ tuổi.
• Cảm giác không đủ giỏi: Việc so sánh bản thân với bạn bè, đồng nghiệp, những người cùng độ tuổi nhưng đã đạt được nhiều thành tựu có thể khiến người trẻ cảm thấy mình không đủ giỏi. Điều này gây ra tình trạng kém tự tin, lo âu và căng thẳng, từ đó khó ngủ, mất ngủ.
• Áp lực từ gia đình và xã hội: Một số người trẻ tuổi cảm thấy áp lực từ gia đình, xã hội khi bố mẹ, họ hàng mong đợi họ đạt được thành công nhất định trên con đường học vấn và sự nghiệp. Chính áp lực này đã dẫn đến cảm giác lo sợ thất bại và khiến người trẻ cảm thấy căng thẳng, mất ngủ.

1.2  “Nghiện” thiết bị công nghệ – nguyên nhân gây mất ngủ hàng đầu ở giới trẻ : 

• Các thiết bị công nghệ như điện thoại thông minh, máy tính, ipad, máy chơi game… đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, việc sử dụng các thiết bị công nghệ quá mức, đặc biệt là vào buổi tối trước khi ngủ có thể trở thành nguyên nhân chính gây ra tình trạng mất ngủ ở người trẻ.

• Khi sử dụng các thiết bị công nghệ, ánh sáng xanh từ màn hình của những thiết bị này có thể làm gián đoạn quá trình sản xuất melatonin – hormone giúp bạn dễ đi vào giấc ngủ và ngủ ngon hơn. Sử dụng các thiết bị điện tử trước khi ngủ có thể làm giảm lượng melatonin cần thiết và khiến việc đi vào giấc ngủ trở nên khó khăn.

• Hơn nữa, dùng thiết bị điện tử để lướt web, đọc tin tức, xem video trước khi ngủ… có thể khiến người trẻ gặp tình trạng căng thẳng và quá tải về thông tin, làm giảm khả năng thư giãn trước lúc ngủ. Việc liên tục kiểm tra thông báo, tin nhắn hay mạng xã hội cũng có thể tạo ra áp lực và cảm giác không thể “tắt máy”. Điều này dẫn đến tình trạng lo âu, mất kiểm soát và khó chịu khi không có thiết bị trong tay. Tất cả những vấn đề kể trên đều có thể dẫn đến chứng mất ngủ ở người trẻ

1.3  Không gian phòng ngủ : 

• Tình trạng mất ngủ ở người trẻ có thể do không gian ngủ chưa phù hợp. Những tiếng ồn ở môi trường bên ngoài, tiếng ồn từ các thiết bị điện tử hoặc tiếng động do các thành viên trong gia đình tạo ra có thể làm gián đoạn giấc ngủ. Nhiệt độ phòng quá nóng hoặc quá lạnh, giường nệm không êm ái, gối ngủ kém chất lượng… cũng là những yếu tố góp phần ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

1.4  Thói quen ăn uống : 

• Ăn uống là một phần quan trọng giúp cân bằng sức khỏe và tinh thần, hỗ trợ bạn có giấc ngủ ngon hơn. Người trẻ thường có thói quen ăn uống chưa khoa học và dẫn đến mất ngủ. Đi học, đi làm về trễ khiến người trẻ dễ ăn muộn hơn. Việc ăn nhiều trước giờ đi ngủ có thể gây khó khăn cho việc tiêu hóa và tạo ra cảm giác khó chịu khi nằm nghỉ, dẫn đến mất ngủ.

1.5  Sử dụng chất kích thích : 

• Các chất kích thích cũng góp phần dẫn đến tình trạng mất ngủ ở người trẻ. Cụ thể, việc dung nạp caffeine trong cà phê, trà, nước ngọt có ga và một số loại thuốc giảm đau sẽ tiềm ẩn nguy cơ làm giảm chất lượng giấc ngủ. Nicotine trong thuốc lá và các sản phẩm thuốc lá điện tử cũng là một chất kích thích khiến người trẻ mất ngủ.

1.6 Mất cân bằng hưng phấn và ức chế : 

• Người trẻ có một cuộc sống sôi động nên lịch sinh hoạt là không cố định. Thói quen ăn uống, học tập, nghỉ ngơi, ngủ nghỉ không khoa học, không theo giờ sinh học khiến rối loạn hormone. Điều này gây ra chứng mất ngủ ở người trẻ.

2. Những mối nguy hiểm tìm ẩn của chứng mất ngủ ở giới trẻ ?? 

• Tăng huyết áp

Giấc ngủ bị gián đoạn sẽ gây căng thẳng. Cơ thể phản ứng lại với những căng thẳng này bằng cách tăng nhịp tim, tăng huyết áp. Nếu kéo dài, mất ngủ sẽ gây ra bệnh tăng huyết áp mạn tính.

• Đe dọa hôn nhân

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng việc nằm cùng giường với một người mắc chứng mất ngủ có thể gây bất lợi cho hôn nhân. Cáu kỉnh, rối loạn tâm lý do mất ngủ gây ra có thể gây trầm cảm, lo âu cho đối tác và cả những xung đột trong hôn nhân.

• Trầm cảm

Bệnh trầm cảm trong giới trẻ đang có chiều hướng tăng nhanh và ngày càng phức tạp. Một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng này chính là do mất ngủ. Một đêm mất ngủ khiến tâm trạng trở nên cáu kỉnh vào sáng hôm sau. Cuối cùng, thiếu ngủ kinh niên sẽ làm tăng nguy cơ bệnh trầm cảm.

Hình ảnh chụp não cho thấy mất ngủ có thể làm gia tăng các hoạt động tại các trung tâm cảm xúc của não, từ đó làm rối loạn tâm thần. Một số chuyên gia cho rằng, chỉ cần một đêm mất ngủ sẽ làm thay đổi chức năng hoạt động của não, đặc biệt là ở những người hay lo âu. Những người không ngủ từ 7-8 tiếng/ngày, thậm chí kể cả không có tiền sử trầm cảm, vẫn có nhiều khả năng mắc chứng trầm cảm nếu giấc ngủ không được bảo đảm.

• Tăng cân không kiểm soát 

Thiếu ngủ làm chậm quá trình trao đổi chất nên làm tăng lượng đường trong máu. Từ đó gia tăng nguy cơ bệnh béo phì. Hơn nữa, theo các chuyên gia về sức khỏe, mất ngủ là nguyên nhân dẫn đến việc lựa chọn thực phẩm không lành mạnh. Nguyên nhân là bởi tầm nhìn về thực phẩm bị che mờ trong vùng trung tâm của não ở những người mất ngủ. Khi giấc ngủ bị thiếu hụt, người ta có xu hướng tìm những thực phẩm kém chất lượng và tiêu thụ những loại thực phẩm này.

3.Cách chẩn đoán bệnh mất ngủ ??? 

Người bệnh cần trải qua quá trình thăm khám lâm sàng. Qua đó, bác sĩ có thể thu thập các thông tin về tiền sử bệnh, thói quen, các triệu chứng và tình trạng sức khỏe hiện tại. Bác sĩ sẽ tiến hành hỏi một số câu hỏi về lịch sử mắc bệnh của các thành viên khác trong gia đình, lối sinh hoạt, chế độ ăn uống của người bệnh, những loại thuốc mà người bệnh đã và đang sử dụng… Nhờ đó, bác sĩ có thêm cơ sở để đưa ra chẩn đoán chính xác về nguyên nhân gây bệnh.

Nếu quá trình thăm khám lâm sàng chưa đủ cơ sở để chẩn đoán bệnh, bác sĩ có thể cân nhắc việc chỉ định cho người bệnh thực hiện thêm các phương pháp kiểm tra y khoa, ví dụ như:

• Đo đa ký giấc ngủ (Polysomnography): Kỹ thuật này có thể giúp bác sĩ đánh giá gần như toàn bộ những thay đổi trong lúc ngủ của cơ thể, bao gồm điện não, nồng độ oxy, nhịp thở, nhịp tim, chỉ số ngưng thở…
• Đo điện não đồ (EEG): Thông qua quá trình đo điện não đồ, bác sĩ có thể theo dõi và ghi nhận các mẫu sóng não của người bệnh. Từ đó, phát hiện được các vấn đề liên quan đến hoạt động của điện não đồ tiềm ẩn nguy cơ gây rối loạn giấc ngủ ở người trẻ.
• Đo độ trễ giấc ngủ (MSLT): Dựa vào kết quả đo độ trễ giấc ngủ, bác sĩ có thể xác định được người bệnh ngủ đủ giấc hay không. Từ đó, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán chính xác về tình trạng rối loạn giấc ngủ.
• Các chỉ định cận lâm sàng khác: Tùy trường hợp, bác sĩ có thể cho người bệnh làm các xét nghiệm máu, chụp MRI, CT, X-quang… để làm cơ sở đánh giá, chẩn đoán bệnh hiệu quả.

4. Phương pháp điều trị ??

Tùy vào nguyên nhân gây mất ngủ, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp với từng người bệnh. Điều trị chứng mất ngủ ở người trẻ có thể cần kết hợp nhiều biện pháp khác nhau, dùng thuốc và không dùng thuốc. Người bệnh cần tuân thủ phác đồ chữa trị bằng thuốc từ bác sĩ với chế độ ăn uống, vận động, nghỉ ngơi khoa học và những lưu ý khác giúp cải thiện giấc ngủ tại nhà.

4.1 Điều trị bằng thuốc : 

• Thuốc điều trị mất ngủ mạn tính: Melatonin, zolpidem, zaleplon, eszopiclone, ramelteon, suvorexant, lemborexant hoặc doxepin.
• Thuốc điều trị chứng ngủ rũ: Thuốc kích thích/thuốc tăng cường sự tỉnh táo như modafinil, armodafinil, pitolisant, muối hỗn hợp hoặc natri oxybate, sorriamfetol.
• Thuốc điều trị hội chứng chân không yên gây rối loạn giấc ngủ: Gabapentin, gabapentin enacarbil hoặc pregabalin.

• Với những người trẻ bị mất giấc ngủ do mắc bệnh nền, tùy từng bệnh lý, bác sĩ sẽ kết hợp điều trị, kiểm soát các bệnh này để hỗ trợ mang lại giấc ngủ tốt hơn cho người bệnh. Lưu ý, người bệnh chỉ sử dụng thuốc điều trị mất giấc ngủ theo toa thuốc được bác sĩ kê đơn. Bạn tuyệt đối không tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc nào khi chưa tham khảo ý kiến của bác sĩ. Việc lạm dụng thuốc sẽ gây tác dụng phụ, tiềm ẩn nhiều hệ lụy nguy hiểm.

4.2. Cải thiện chất lượng cuộc sống : 

• Thiết lập lịch trình ngủ điều độ: Người trẻ cần xây dựng và duy trì lịch trình đi ngủ – thức dậy vào một giờ cụ thể, chẳng hạn như ngủ lúc 11 giờ đêm, thức dậy lúc 6 giờ sáng hôm sau. Việc làm này giúp bạn tạo thói quen đi ngủ khoa học, từ đó tránh nguy cơ bị rối loạn giấc ngủ ở người trẻ hiệu quả.
• Tránh dùng bia rượu và chất kích thích: Để phòng tránh chứng rối loạn giấc ngủ, người trẻ cần hạn chế sử dụng các loại thức uống như trà, cà phê, rượu, bia… Đặc biệt, bạn không nên dùng các loại đồ uống này vào buổi chiều tối.
• Giảm căng thẳng trước khi ngủ: Hãy cố gắng giảm mức độ căng thẳng trước khi đi ngủ bằng cách nghe nhạc thư giãn, thiền, đọc sách…
• Hạn chế dùng thiết bị công nghệ trước khi ngủ: Không xem tivi, sử dụng laptop, điện thoại, máy tính bảng… trong khoảng 2 giờ trước khi ngủ giúp bạn dễ đi vào giấc ngủ hơn.
• Rèn luyện thể chất: Tập thể dục tối thiểu 30 phút mỗi ngày với tần suất khoảng 3 lần/tuần giúp nâng cao sức đề kháng, cải thiện tuần hoàn máu và ngăn ngừa chứng rối loạn giấc ngủ ở người trẻ. Lưu ý, bạn không nên tập thể dục trong 4 giờ trước khi đi ngủ vì điều này có thể gây khó ngủ.
• Dinh dưỡng khoa học: Duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học, đầy đủ và cân bằng các nhóm dưỡng chất. Ưu tiên rau củ quả, cá béo, hạn chế đồ chiên rán, ngũ tạng động vật. Chủ động bổ sung các hoạt chất thiên nhiên như từ ginkgo biloba (bạch quả) và blueberry (việt quất) có khả năng trung hòa gốc tự do, tăng cường lưu thông máu não, từ đó giúp ngủ ngon và sâu giấc hơn.
• Tạo môi trường ngủ thoải mái: Đảm bảo phòng ngủ luôn sạch sẽ, yên tĩnh. Nếu môi trường ngủ bị nhiều tiếng ồn ảnh hưởng, bạn hãy thử sử dụng máy phát tiếng ồn trắng hoặc bật tiếng mưa rơi để dễ ngủ hơn.

​